محمد نصیری
بنیانگذار انجمن تخصصی فناوری اطلاعات ایران ، هکر کلاه خاکستری ، کارشناس امنیت اطلاعات و ارتباطات

پرتال چیست؟ معرفی مفهوم Portal به زبان ساده

پرتال چیست؟ Portal چه تفاوتی با وب سایت دارد؟ کسانی که به تازگی وارد دنیای فناوری اطلاعات شده اند حتما در سالهای اخیر با واژه ای به نام پرتال روبرو شده اند و شاید درک این مطلب که پرتال چیست و چه فناوری هایی در این سیستم پیاده سازی شده است که آنرا از وب سایت متمایز می کند و یا اصلا تفاوتش با یک وب سایت چیست می تواند برایشان جالب باشد. اما نکته مهم اینجاست که در عین ساده بودن معنا و مفهوم پرتال این مفهوم می تواند بسیار پیچیده باشد ، در این مقاله سعی بر این دارم تا در ساده ترین جالت ممکن برای شما معنا و مفهوم یک پرتال را شرح دهم ، امیدوارم که بتوانم این مفوم را بدرستی به شما دوست عزیز انتقل دهم .

دوره های شبکه، برنامه نویسی، مجازی سازی، امنیت، نفوذ و ... با برترین های ایران

پرتالها سایتهای پویای جامعی هستند که چند هدف خاص را در یک سایت دنبال می کنند به عبارت دیگر مجموع چند سایت پویا که برای رسیدن به هدفی خاص در کنار هم قرار گرفته اند را می توان پرتال نامید.به عنوان مثال پرتال خبری می تواند از چند سایت داینامیک تشکیل شده باشد که هر یک امکانات خاصی چون عضو گیری، انتشار اخبار، انتشار تصاویر، نظر سنجی و ... را در اختیار مدیران آن قرار دهد.تمام ویژگی های یک سایت پویا می تواند در یک پرتال نیز صدق کند . اما برای درک درست مفهوم پرتال به ادامه مقاله توجه کنید ..

قسمت اول : معنای لغوی و تعریف واژه پرتال

واژه پرتال یا portal در فرهنگ لغت فارسی به معنای در ، درگاه ، دریچه ، دروازه ، مدخل ، شاهراه ، باب ، سردرب و ایوان است. ولی در هر جا بستگی به کاربردی که دارد معانی متفاوتی پیدا می کند . با توجه به اینکه زمینه فعالیت ما در حوزه فناوری اطلاعات است به محض اینکه با واژه پرتال برخورد می کنیم می بایست واژه درست وب پرتال را استفاده کنیم . بدون توجه به اینکه در چه حوزه ای بحث می شود پرتال یعنی دروازه ورودی به یک محیط دیگر ، شما وقتی از دروازه یک شهر عبور می کنید به منابع درون شهر می توانید دسترسی داشته باشید ، چرا شما منابع درون شهر را می خواهید ؟ این یک نیاز برای شما است ، منابع داخل یک شهر دیوار کشیده شده را تصور کنید ، برای دسترسی به داخل شهر و محیط آن می بایست از درب ورودی آن که درگاه یا دروازه شهر هم نامیده می شود عبور کنید .

منابعی که در یک شهر وجود دارد چیست ؟ مغازه ها ، اداره ها، سازمان ها ، مردم و هر چیز دیگر ، حال همین تعریف را می توانیم برای وب پرتال نیز در نظر داشته باشیم ، شما تصور کنید که برای استفاده درست از منابع اینترنت می بایست راه ورودی به این منابع را بیابید و این راه ورود در حقیقت همان وب پرتال یا به اختصار پرتال است . توجه داشته باشید که شما با توجه به نیازتان منابع را بدست می آورید . یک وب پرتال در حقیقت دروازه ای به دنیای اطلاعات الکترونیکی است .

قسمت دوم : سرویس ها

تعریف پرتال را یاد گرفتیم ، حال سراغ این برویم که یک وب پرتال چه سرویس هایی را می تواند در اختیار کابران قرار دهد ؟ سرویس ایمیل ، سرویس مدیریت مستندات ، سرویس جستجو ، سرویس نظرسنجی ، سرویس عضویت در سایت ، سرویس کنفرانس ویدیویی ، سرویس پرداخت الکترونیکی ، سرویس خبر ، سرویس مدیریت محتوا ، سرویس وبلاگ ، سرویس فضای مجازی ، سرویس دانلود ، سرویس چت و ... از قبلی سرویس هایی می باشند که یک وب پرتال می تواند در اختیار کاربرانش قرار دهد اما به هیچ وجه این انتهای ماجرا نیست ، از نظر کلی سرویس های یک وب پرتال را می توان به دو دسته تقسیم بندی کرد :

  • سرویس های اطلاعاتی : اینگونه سرویس های صرفا در زمینه اطلاعات فعالیت می کنند برای مثال سرویس خبر و سرویس جستجو برخی از سرویس هایی هستند که وب پرتال های اطلاعاتی انجام می دهند.
  • سرویس های خدماتی : مثل سرویس پست الکترونیک یا همان رایانامه خودمان که این هم نوعی دیگر از اینگونه وب پرتال ها می باشد .

قسمت سوم : ویژگیها

یک وب پرتال می بایست دارای چه ویژگیهایی باشد ؟ منظور از ویژگیهای یک وب پرتال در حقیقت ویژگیهای فنی این سیستم است که معمولا در طبقه بندی های زیر قرار می گیرد :

  1. تجمیع ، متمرکز کردن و مدیریت مطالب و محتويات بصورت هدفمند
  2. دردسترس بودن اطلاعات و سهولت دسترسي به اطلاعات
  3. دسترسی به تمام سرویس ها تنها با یکبار ورود به سیستم
  4. قابليت دسته بندي و طبقه بندي مطالب و محتويات
  5. مرور ، دسته بندی و رده بندی اطلاعات در بخش مدیریت و ارائه به کاربر
  6. ارائه ابزارهايي جهت توليد و توسعه مطالب و محتويات
  7. قابليت ارائه محتويات و مطالب روي هر نوع سامانه و بستر
  8. امنيت مناسب و قابل اتکا
  9. پشتيباني از زبان هاي مختلف
  10. سفارشي سازي و شخصي سازي اطلاعات و ظاهر پرتال
  11. جستجو و تعامل و یافتن سریع کاربران در مواقع ضروری
  12. دسترسی سریع به اطلاعات
  13. ارائه سایر سرویس های اینترنتی مبتی بر وب

قسمت چهارم: انواع پرتال

پرتال های وب یا همان وب پرتال ها بر اساس نوع کاربردی که از آنها می شود طبقه بندی می شوند که برخی از آنها به شرح زیر هستند :

  1. پرتال های شرکتی : دسترسی اختصاصی به اطلاعات خاصی از یک شرکت یا کمپانی خاص را فراهم می کند مثلا www.canon.com یکی از انواع این پرتال ها است .
  2. پرتال های تجاری: اینگونه پرتال ها در زمینه تجارت الکترونیک فعالیت می کنند مثلا google shop یکی از این نوع پرتال ها است.
  3. پرتال های شهری: دسترسی به خدمات و اطلاعات یک شهر را ممکن می سازد . مثلا www.tehran.ir یکی از این نوع پرتال ها است .
  4. پرتال های فراگیر: دسترسی از طریق تجهیزات فراگیر مثل PDA را ممکن می سازد.
  5. پرتال‌های تخصصی: پرتال‌هایی هستند که برای یک هدف خاص طراحی شده‌اند مثلا www.tosinso.com یک پرتال تخصصی فناوری اطلاعات است .
  6. پرتال‌های فضای کار: پرتال‌هایی هستند که بر اساس زمینه‌های کاری مختلف طراحی می شوند.
  7. پرتال‌های علمی: پرتال‌هایی هستند که امکان همفکری بین افراد متخصص در انجام یک پروژه مشترک را می‌دهند.

قسمت پنجم: معماری پرتال

از نظر معماری، پرتال‌ها به دو دسته پرتال‌های عمودی (Vertical) و افقی (Horizontal) تقسیم می شوند.پرتال‌های افقی اطلاعات گسترده‌ای در موضوعات بسیار متنوع ارائه می‌کنند در حالی که در پرتال‌های عمودی، کلیه اطلاعات ارائه شده علیرغم گستردگی تنها در مورد یک موضوع خاص است. به شکل ساده‌تر می‌توان گفت که پرتال‌های افقی، نقش پرتال‌های عمومی و پرتال‌های عمودی نقش پرتال‌های تخصصی را بازی می‌کنند.

یاهو نمونه‌ای از پرتال‌های افقی است که موضوعات گوناگونی را پوشش می‌دهد البته درمورد یاهو به دلیل گستردگی فوق‌العاده، لفظ مگا پرتال را به آن نسبت داده‌اند. از سوی دیگر امکان شخصی‌سازی را که به عنوان یکی از ویژگی‌های کلیدی پرتال ذکر کردیم، به خوبی می توان در یاهو مشاهده کرد بدین منظور به آدرس http://my.yahoo.comمراجعه کرده و با وارد کردن شناسه کاربری و کلمه عبور خود وارد یاهو شوید . در این حالت اطلاعات صفحه یاهو به صورت نواحی شکل‌های مستطیلی قابل انتخاب مختلف نمایش داده می‌شود و می‌توانید موضوعات دلخواه خود را انتخاب کنید. در این صورت دیگر نیاز نیست به صفحه آغازین یاهو مراجعه کنید بلکه می‌توانید به شکل مستقیم به سراغ موضوعات دلخواه خود بروید.

قسمت ششم: تفاوت وب سایت و پرتال

وب پورتال یک محصول خاص نیست و همانند وب سایت یک ماهیت استاندارد و تشکیل شده از دو زیر ساخت خدمات (Services) و محتویات(Content) است که این ماهیت خروجی چندین استاندارد, دیتا و engine خاص زیر نظر یک یا چند مجموعه نظارتی مشخص و همگام است. هر چند شباهت ظاهری فراوانی میان یک وب سایت و یک پرتال وجود دارد به گونه ای که در نگاه اول تفاوت محسوسی میان آن دو مشاهده نمی شود اما این دو کاملا از یکدیگر متفاوت اند.سوال اینجاست که به طور مشخص تفاوت آن دو در چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت ویژگیهای زیر در یک پورتال آن را از یک وب سایت متمایز می کند:

  • درگاه ورود منفردی که از طریق آن می توان به مجموعه منابع مرتبط با پورتال دست یافت.
  • نمایش هدفدار اطلاعات با استفاده از تجربیات کاربر.
  • دسترسی تقسیم بندی شده به انواع داده و اطلاعات گروه بندی شده.
  • در اختیار گذاشتن امکان ارتباط و همکاری میان تمامی کاربران و استفاده کنندگان پورتال.
  • امکان پیوستن به نرم افزارها و سیستم های نرم افزاری که گردش کاری مشخص و تعریف شده ای دارند. TOSINSO باشید

محمد نصیری
محمد نصیری

بنیانگذار انجمن تخصصی فناوری اطلاعات ایران ، هکر کلاه خاکستری ، کارشناس امنیت اطلاعات و ارتباطات

محمد نصیری هستم ، هکر قانونمند و کارشناس امنیت سایبری ، سابقه همکاری با بیش از 50 سازمان دولتی ، خصوصی ، نظامی و انتظامی در قالب مشاور ، مدرس و مدیر پروژه ، مدرس دوره های تخصص شبکه ، امنیت ، هک و نفوذ ، در حال حاضر در ایران دیگه رسما فعالیتی غیر از مشاوره انجام نمیدم و مقیم کشور ترکیه هستم ، عاشق آموزش و تدریس هستم و به همین دلیل دوره های آموزشی که ضبط می کنم در دنیا بی نظیر هستند.

نظرات